Apel działaczek Kół Gospodyń Wiejskich w Zalasowej do samorządów lokalnych

My, działaczki Kół Gospodyń Wiejskich, zdobyłyśmy wiedzę o tym co nauka mówi o zmianach klimatu i jakie one niosą skutki dla zdrowia ludzi, dla różnorodności biologicznej i dla przyszłości naszej planety. Wiemy, że musimy dokonać radykalnych zmian w naszym życiu, jeżeli chcemy, aby świat naszych dzieci i wnuków był przyjazny do życia.

Widzimy m.in.:

• jak bardzo dzisiejsze rolnictwo przyczynia się do zmian klimatu, a jednocześnie rolnictwo będzie się musiało dostosować do postępującego wzrostu temperatur, wydłużenia się okresów wegetacyjnych oraz nowych chorób i nowych gatunków owadów zagrażających zbiorom,
• jak nasza gospodarka wodna ignoruje zmiany klimatu i potęguje problemy suszy oraz zagrożenia powodziami, a masowe wycinki drzew potęgują te problemy,
• w jak dużym stopniu marnujemy energię i żywność oraz jak zanieczyszczamy środowisko paląc węgiel, rozpylając pestycydy i produkując dużo zbędnych odpadów,
• jak Unia Europejska, poprzez strategię Europejskiego Zielonego Ładu przyjętą przez 27 państw Unii, będzie pomagać krajom członkowskim w realizacji ambitnych działań dostosowawczych do zachodzących zmian klimatycznych, ale też wymuszać radykalne i szybkie obniżanie emisji gazów cieplarnianych, głównie dwutlenku węgla (CO2).

Jesteśmy bardzo zaniepokojone faktem, że tak poważne niebezpieczeństwa zagrażają nam, naszym dzieciom i wnukom. Jednocześnie martwi nas, że tak niewiele się o tym mówi, przez co ludzie mają na ten temat bardzo
ograniczoną wiedzę. Szczególnie niepokoi nas to, że uprawnieni do podejmowania decyzji w naszym imieniu urzędnicy administracji państwowej i samorządowej za mało dbają o klimat i środowisko, a także o szerzenie wśród mieszkańców koniecznej wiedzy i budowanie ekologicznej świadomości.

Dlatego kierujemy ten apel do decydentów w naszych gminach i powiatach, zwracając uwagę na kilka ważnych kwestii:

1. POTRZEBA SZEROKIEJ EDUKACJI SPOŁECZNEJ W ZAKRESIE ZMIAN KLIMATU I EKOLOGII

Troska o środowisko naturalne jest jedną z najważniejszych wartości, dlatego samorządy powinny wspierać Koła Gospodyń Wiejskich i inne organizacje społeczne w upowszechnianiu wiedzy ekologicznej. Postulujemy również szkolenia w zakresie ekologii i klimatu dla pracowników gmin. Samorządy powinny inicjować zmiany i wprowadzać takie pro-środowiskowe rozwiązania, które mieszkańcy mogliby naśladować.

2. NIE MA ZDROWEGO ŻYCIA BEZ DOSTĘPU DO CZYSTEJ WODY I CZYSTEGO POWIETRZA

Urzędy przy wydawaniu decyzji powinny w większym stopniu poważnie traktować kwestie środowiskowe i przestrzegać norm zawartych w obowiązującym prawie. Interesy indywidualne nie mogą dominować nad
interesem społecznym. Samorządy muszą aktywnie włączać się w ochronę środowiska i nie mogą unikać brania na siebie odpowiedzialności w tym zakresie. Postulujemy wprowadzenie systemu monitorowania zanieczyszczenia powietrza w każdej gminie. Problem smogu dotyka w dużym stopniu również gminy wiejskie.
Stacje pomiaru zanieczyszczeń (mierniki) powinny zostać zamontowane na szkołach i budynkach użyteczności publicznej i być dobrze widoczne w przestrzeni publicznej.

3. LUDZIE MUSZĄ MIEĆ WPŁYW NA SWOJE ŚRODOWISKO ŻYCIA

Często decyzje o inwestycjach, których skutki będą odczuwalne przez całą społeczność zapadają bez wiedzy mieszkańców. Troska o środowisko traktowana jest jako hamulec do rozwoju ekonomicznego gminy. Należy
odejść od takiego myślenia. Dzięki analizom pokazującym jakie może być oddziaływanie na środowisko i jak można je ograniczyć, inwestycje mogą mniej utrudniać życie mieszkańcom i mniej zagrażać ich zdrowiu.
Postulujemy wprowadzenie obligatoryjnych konsultacji społecznych i zebrań z mieszkańcami, które powinny się odbywać odpowiednio wcześniej, aby mieszkańcy mogli wyrazić swoją opinię i powinny uwzględniać inwestora i ekspertów. Zaproszeni do konsultacji powinni być wszyscy mieszkańcy i wszystkie zainteresowane organizacje społeczne, w tym lokalne Koła Gospodyń Wiejskich. Strona społeczna nie jest wrogiem, chociaż bywa w ten sposób traktowana przez urzędników i inwestorów. Dobrze przeprowadzone konsultacje społeczne zapewniają stabilny rozwój i budują zaufanie do władzy publicznej.

4. MIESZKAŃCY MUSZĄ MIEĆ ŚRODKI NA DZIAŁANIA NA RZECZ ŚRODOWISKA

Samorządy powinny w większym stopniu ufać mieszkańcom, gdyż oni też wiedzą co należy najpilniej zrobić w ich miejscowościach. Dlatego postulujemy większe wykorzystanie takich rozwiązań jak budżet partycypacyjny czy obywatelski, fundusz sołecki czy inicjatywa lokalna. W gminach, w których nie ma takich form współpracy powinny być one jak najszybciej wprowadzone. Apelujemy aby były one wykorzystywane w większym stopniu dla ochrony środowiska.

5. MUSIMY ZUŻYWAĆ MNIEJ ENERGII I POTRZEBUJEMY ENERGII ZE ŹRÓDEŁ ODNAWIALNYCH

Samorządy powinny bardziej włączyć się w transformację energetyczną, co jest niezwykle istotne dla ochrony klimatu, ale też dla walki ze smogiem. Budynki publiczne powinny być energooszczędne i korzystać z odnawialnych źródeł energii. W każdym urzędzie gminy powinien być urzędnik kompetentny do pozyskiwania środków na cele ekologiczne. Postulujemy również stworzenie systemu ekodoraców, którzy pomagali by
mieszkańcom zwiększać efektywność energetyczną i zmniejszać emisję CO2, robiąc przy tym oszczędności na zużyciu energii. Ekodoracy powinni być dobrze przeszkoleni. Gmina powinna ułatwić wzajemne nauczanie,
wymianę wiedzy i doświadczeń i korzystania ze wsparcia osób, które już zrealizowały swoje projekty. Samorządy powinny przede wszystkim wspierać energetykę odnawialną dla mieszkańców, tzw.inwestycje prosumenckie, które produkują energię na użytek lokalny, a nie dla dużych inwestorów, którzy sprzedają energię gdzie indziej i dbają tylko o własne zyski.

6. POTRZEBUJEMY ZDROWEJ ŻYWNOŚCI, PRODUKOWANEJ W SPOSÓB PRZYJAZNY DLA ŚRODOWISKA

Samorządy powinny zająć się rozwojem lokalnego popytu na zdrową żywność i dostępu dla mieszkańców do takiej żywności, szczególnie dla dzieci i osób chorych. Dobrą praktyką byłoby kupowanie do szkół zdrowych
produktów od rolników nie stosujących pestycydów, w szczególności od rolników ekologicznych. Gminy wiejskie muszą bardziej włączyć się w edukację z zakresu rolnictwa ekologicznego, ponieważ nowa Wspólna
Polityka Rolna bardzo wzmocni ten sposób gospodarowania. Samorządy powinny szeroko informować o nowych możliwościach, które wkrótce się pojawią, pomagać w wymianie wiedzy i ułatwiać lokalny zbyt nowym rolnikom ekologicznym. Ważne jest również to, aby na terenie gmin tworzyć system zapobiegający marnotrawstwu żywności.

7. MUSIMY ZMNIEJSZYĆ ILOŚĆ ODPADÓW, DBAĆ O RECYKLING I OSZCZĘDNOŚĆ SUROWCÓW

Samorządy, wykorzystując zmieniające się prawo, powinny dążyć do wprowadzenia efektywnego systemu segregacji odpadów i ich recyklingu. Postulujemy ustawienie automatów do zbiórki butelek szklanych i plastikowych we wsiach oraz innych form pozyskiwania surowców wtórnych. Gminy powinny również włączać się w działania społeczne, takie jak np. zbiórka nakrętek, które zwiększają świadomość ekologiczną i służą celom społecznym pomagając osobom niepełnosprawnym. Urzędy gminne powinny funkcjonować zgodnie z zasadą “zero waste”, unikając tworzenia zbędnych odpadów i promować takie postawy. Podczas gminnych uroczystości nie powinno używać się plastiku itp.. Nie możemy podcinać gałęzi, na której siedzimy.

8. MUSIMY OSZCZĘDZAĆ WODĘ, DBAĆ O NATURALNĄ RETENCJĘ, NIE PSUĆ RZEK

Gminy powinny być świadome jak bardzo zmiany klimatu wpływają na wodę i lepiej dbać o przestrzeń wokół budynków publicznych, by utrzymywać wilgoć. Ze szczególną troską muszą podchodzić do małej i naturalnej retencji, robienia prostych zastawek na rowach melioracyjnych, zachowania drzew i zieleni, dbania o łąki kwietne, które zapobiegają wyparowaniu wody, a także unikania zbędnego betonowania nawierzchni i zbyt częstego koszenia trawników. Nadmierne wycinki drzew na obszarach górzystych ułatwiają szybki spływ wody, powodują susze w górach i powodzie w dolinach. Postulujemy zachowanie naturalnych cieków. Rzeki nie powinny być regulowane, prostowane i betonowane, bo to przynosi więcej szkód niż dobrego. Samorządy powinny lepiej nadzorować tereny zalewowe. W miejscach, gdzie nie ma planów zagospodarowania
przestrzennego powinno się je jak najszybciej uchwalić. Powinny one w jak największym stopniu uwzględniać kwestię ochrony środowiska.

Apel zainicjowany przez uczestniczki szkolenia “Klimat to wspólna sprawa” dla działaczek Kół Gospodyń Wiejskich w Małopolsce, w dniach 5.11-12.12.2020 r.