Kowalowa

Wieś na Pogórzu Karpackim, na obszarze Pogórza Ciężkowickiego, nad potokiem Szwedka i jej dopływami (w południowej części) i częściowo dopływami potoku Wolanka (w północnej części). Od zachodu graniczy z Joninami, od północy z Wolą Lubecką i Lubczą, od wschodu z Jodłową (gmina Jodłowa), a od południa ze Swoszową (gmina Szerzyny). Wzniesienia występujące na terenie wsi to: Królówka (341 m n.p.m.), Gilowa Góra (508 m n.p.m.), Góra Berkówka (w północno-wschodniej części wsi). Kowalowa zajmuje powierzchnię 11,5 km2.

Wieś Kowalowa - lokowana na prawie niemieckim - istniejąca zapewne od 1301 roku należała do parafii ryglickiej ufundowanej w początkach XIV w. przez ród Sulimów. Nazwa wsi patronimiczna, pochodzi prawdopodobnie od nazwiska właścicieli miejscowości w średniowieczu - Kowalewskich. Po raz pierwszy miejscowość Kowalowy poświadczona jest w 1386 roku. Na przełomie dziejów współczesną Kowalową określano m.in. tak: Kowalowy, Kowalewy, Kowalówka. Wiadomo, że w I poł. XV wieku przez Kowalowy prowadzi droga wiodąca z Tuchowa do doliny Wisłoki.

W roku 1469 Kowalowy dzielą się już na Górne i Dolne, posiadają także sołtysa (część Kowalowej leży wtedy w powiecie Bieckim a część w Pilzneńskim. Osią układu osadniczego był ciek wodny potoku Szwedka, a jej przedłużeniem w kierunku wschodnim ciąg głównej drogi prowadzącej z Tuchowa przez Kowalową do Jodłowej. Układ zabudowy miał charakter łańcuchówki (wsi leśno-łanowej). W 1581 roku Kowalowy należą już do parafii Ryglice, a w 1785 zaczyna funkcjonować szkoła podstawowa jednoklasowa. Na przełomie XIX/XX w. wykształciły się ciągi drożne łączące centrum wsi z sąsiednią Lubczą. Wiemy, że w 1880 roku Kowalowa liczy sobie 877 mieszkańców (w tym 78 na obszarze dworu) wtedy występuje jeszcze pod nazwą Kowalowy.

W maju 1915 roku na terenie gminy doszło do licznych bitew, po których ślad pozostał również w Kowalowej. W północnejczęści Kowalowej, przy drodze do Lubczy założono w 1915 roku cmentarz wojskowy z ciałami poległych w trakcie I Wojny Światowej.

W 1947 nastąpiło przeniesienie z Ryglic do Kowalowej drewnianego kościoła zbudowanego w końcu XVII w. Kościół otrzymuje wezwanie Niepokalanego Serca Najświętszej Marii Panny. W jego pobliżu znajdują się stawy hodowlane zasilane wodami Szwedki.
W 1952 r. w Kowalowej powstaje samodzielna parafia wyłączona z parafii Ryglice.W 1965 roku powstaje tutaj nowa szkoła.

LEGENDA
Istnieje legenda, która mówi, że przejeżdżający tamtędy w drodze na Węgry, bądź też w czasie polowania Kazimierz Wielki przybył do chłopskiej chaty, w której odbywało się wesele kowala. Ponoć Kazimierz Wielki, który przecież był "królem chłopów" zatańczył z małżonką kowala i w ten sposób dał nazwę całej miejscowości. Bardziej przekonuje mnie fakt, że osada ta była początkowo zamieszkała w większości przez fornali Kowalskich pracujących na potrzeby dworu.

WYPOCZYNEK I REKREACJA
Wieś Kowalowa ma charakter górsko-wyżynny rozdzielona jest szeroką i częściowo zwężającą się doliną potoku Szwedka. W południowej części są dwa duże kompleksy leśne (świerki, jodły, buki): jeden zwarty drugi pocięty, wchodzące w skład Parku Krajobrazowego Pasma Brzanki zajmującego całą, południową górzystą część gminy Ryglice. W Kowalowej działa gospodarstwo agroturystyczne oraz przebiega przez Kowalową zielony szlak rowerowy.

PRZYSIÓŁKI
Łazy - przysiółek w północno-wschodniej części wsi przy drodze na Budaki w Lubczy. Podlesie- przysiółek w południowo-zachodniej części wsi Chybie - przysiółek w południowo-wschodniej części wsi Pole - przysiółek w północnej części wsi Gilowa - przysiółek w południowo-wschodniej części wsi Wieś Górna - północno-wschodnia część wsi Wieś Dolna - północno-zachodnia część wsi.